فناوری اطلاعات ثانیهفناوری اطلاعات ثانیهمقدمه
با توسعه صنعت حمل و نقل ریلی در سال‌های اخیر، نیاز مبرم به استفاده از سامانه‌های مدیریت حمل و نقل نوین در این صنعت احساس گردیده و در این روند یکی از سامانه‌های مطرح، سیستم برنامه‌ریزی زمان‌بندی حرکت قطارها است.
ستون فقرات تصمیم‌گیری در سیر و حرکت صنعت مذکور، برنامه‌ریزی و زمان بندی حرکت قطارها است و این برنامه‌ریزی در یک شبکه راه آهن، مهم‌ترین مقوله‌ای است که اولاً بر روی سایر فازهای برنامه‌ریزی تأثیر مستقیم و قابل توجهی دارد و ثانیاً حلقه تکمیلی مسائل مربوط به مسیر و حرکت قطارها است.
سامانۀ طراحی شده، عملیات زمان‌بندی هوشمند حرکت قطارها را برعهده دارد و در کاهش تأخیر و افزایش راندمان و بازدهی خطوط ریلی بسیار کارا و مفید است. این سامانه مبتنی بر فن‌آوری‌های هوش‌مصنوعی طراحی شده و با پیشرانه‌های هوشمند طراحی گردیده است.
این نرم افزار با دریافت اطلاعات پایه از قبیل مشخصات ایستگاه، مشخصات قطار، کلاس های قطار، تعریف مسیر، مشاهده و ویرایش بلاک ها ساخته شده، اختصاص مسیر به قطار، توقفات اجباری، افق‌های شرعی، ایستگاه‌های قابل پیمایش یک قطار و … اقدام به برنامه‌ریزی حرکت و توقف قطارها به صورت اتوماتیک نموده و خروجی آن نمایش گرافیکی هر مسیر، روند پیمایش ایستگاهها توسط قطار انتخابی و گزارش زمان اشغال و آزاد بودن بلاک‌ها است.
این سامانه به عنوان اولین سامانه هوشمندسازی در حوزه نرم افزاری در راه آهن با تلاش دو ساله کارشناسان این شرکت و همچنین همیاری کارشناسان اداره کل سیر و حرکت و اداره کل فناوری اطلاعات سازمان راه آهن جمهوری اسلامی طراحی گردیده و می تواند مقدمه سایر سیستم های هوشمند در راه آهن باشد.
مزایای سامانه هوشمند:
این سامانه که موتور حل مسئله هوشمند (Engine) آن با روش‌های ابتکاری و ترکیب متدهای CSP ، SA با قابلیت Self Learning طراحی گردیده و در این سامانه از هیچ‌گونه ماژول خارجی استفاده نشده است و دارای ارزش افزوده‌های ذیل می‌باشد:
کاهش زمان برنامه ریزی
حذف خطای کاربری انسانی
کاهش توقفات و طول سیر حرکت
امکان اعمال سیاستها و قوانین راه آهن
قابلیت تطبیق الگوریتم با روش ATC
امکان برنامه‌ریزی مجدد Rescheduling بر پایه برنامه فعلی
امکان حل موازی مسئله که قابلیت افزایش سرعت سامانه را باتقویت سخت افزار سرور حاصل می نماید
بومی بودن دانش فنی و عدم استفاده از ماژول‌های خارجی که قایبلیت توسعه و تطبیق آن با نیاز راه آهن را حاصل می نماید
مزایای واسط کاربری:
با توجه به اینکه این سامانه بر اساس تحلیل و شرح نیاز اعلامی کاربران راه آهن طراحی گردیده است منجر به آسانی کار کاربران و تسهیل وظایف ایشان گردیده است. که به طور خلاصه مزایای ذیل را دارد:
واسط کاربری آسان و روان و بر حسب نیاز کاربران اداره سیر و حرکت و آموزش ساده و آسان
طراحی گزارشات مناسب در قالب خروجی های فعلی و مورد نیاز راه آهن
امکان تعریف آسان اطلاعات زیر ساخت بدون نیاز به تغییرات برنامه نویسی
گراف ۲۴ ساعته بسیار منعطف و کاربرپسند با استفاده از تکنولوژی WPF و امکان خطایابی عملیلات کاربر
امکان مشاهده گراف در دو مانیتور جهت تسهیل عملیات کاربر
کنترل اقامه نماز بر حسب افق شرعی ایستگاهها که در این زمینه محاسبه افق شرعی ایستگاه با در نظر گرفتن مشخصات جغرافیای و کمک وب سرویس سایت ژئوفیزیک دانشگاه تهران محاسبه گردیده است که دقت بسیار بالای دارد
نحوه عملکرد سامانه:
این سامانه با دریافت اطلاعات پایه از قبیل مشخصات ایستگاه، مشخصات قطار، کلاس های قطار، تعریف مسیر، مشاهده و ویرایش بلاک ها ساخته شده، اختصاص مسیر به قطار، توقفات اجباری، افق‌های شرعی، ایستگاه‌های قابل پیمایش یک قطار و … اقدام به برنامه‌ریزی حرکت و توقف قطارها به صورت اتوماتیک نموده و خروجی آن نمایش گرافیکی هر مسیر، روند پیمایش ایستگاهها توسط قطار انتخابی و گزارش زمان اشغال و آزاد بودن بلاک‌ها است.
